مجازات خیانت در امانت

مجازات خیانت در امانت مطابق با ماده 674 قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1395 ( بخش تعزیرات ) 6 ماه تا 3 سال حبس تعزیری بوده است . اما با توجه به ، تصویب قانون کاهش مجازات حبس تعزیری مصوب 1399 ، مجازات جرم خیانت در امانت تغییراتی داشته است .

بر اساس قانون جدید کاهش مجازات حبس تعزیری ، میزان حبس در جرم خیانت در امانت به 3 ماه الی هجده ماه کاهش داده شده است . این کاهش مجازات حبس منجر گردیده است تا علاوه بر تعیین جهات تخفیف و تعلیق مجازات خیانت در امانت ، دادگاه بتواند در صورت وجود شرایط لازم ، مجازات خیانت در امانت را از حبس تعزیری به جزای نقدی نیز تبدیل نماید .

بنابراین در این مقاله سعی داریم با بررسی شرایط برخی احکام در خصوص مجازات خیانت در امانت ، به موضوعاتی که مرتبط با این جرم هستند ؛ از قبیل مال موضوع جرم یا نحوه شکایت از متهم و میزان مجازات خیانت در امانت ، توضیحاتی ارائه گردد  در ادامه نوشته با وکیل کیفری همراه باشید.

رد مال در خیانت در امانت

رد مال در خیانت در امانت از تکالیف محاکم کیفری نیست . به این معنی که قانون گذار بر خلاف برخی جرائم مانند کلاهبرداری ، محاکم کیفری را ملزم ننموده است تا ضمن رسیدگی قضایی نسبت به اصل موضوع جرم ارتکابی ، در خصوص رد مال در حق شاکی نیز رسیدگی و حکم مقتضی را صادر نمایند .

رد مال در خیانت در امانت موضوعی است که شاکی می بایست مستقیماً از طریق تقدیم دادخواست به محاکم حقوقی درخواست نماید و همچنین می تواند از دادسرا محل وقوع جرم ، ضمن تنظیم و طرح شکایت کیفری ، همراه با درخواست رسیدگی و تعقیب نسبت به جرم ارتکابی ، با تقدیم و ارائه دادخواست به شعبه مرجوع الیه ، رد مال در خیانت در امانت را نیز مطالبه نماید .

در تنظیم دادخواست شاکی می بایست حتما توجه داشته باشد که رعایت مقررات آیین دادرسی در امور مدنی در خصوص نحوه تنظیم دادخواست ، به طور کامل رعایت گردد . چرا که عدم رعایت این موارد ، گاهاً منجر به رد دادخواست از سوی دادگاه مربوطه می گردد .

تبدیل حبس به جریمه نقدی در خصوص مجازات خیانت در امانت چگونه است ؟

تبدیل حبس به جریمه نقدی در خیانت در امانت چگونه است ؟ شاید این موضوع از سوال های پر تکرار در خصوص مجازات خیانت در امانت باشد . در پاسخ باید گفت ؛ با توجه به آن که مجازات خیانت در امانت در قانون مجازات اسلامی جزو مجازات های تعزیری است ؛ لذا امکان تبدیل آن به جزای نقدی نیز امکان پذیر است .

با ملاحظه مواد 37 و 38 قانون مجازات اسلامی و همچنین کاهش حداقل مجازات خیانت در امانت از 6 ماه به 3 ماه ، در قانون کاهش مجازات های حبس تعزیری ،  می توان عنوان داشت که چنانچه قاضی رسیدگی کننده به جرم خیانت در امانت ، مرتکب را محکوم به 3 ماه حبس نماید ؛ بایستی آن را به جزای نقدی تبدیل نماید .

خیانت در امانت در رابطه با چک های بانکی

خیانت در امانت چک در مواردی محقق می شود که صادر کننده چک ، آن را برای مصارف خاص مانند تخلیّه و یا جهت نگهداری ، به شخصی دیگر سپرده باشد ؛ اما آن شخص به ضرر مالک و یا بر خلاف توافقی که با صادرکننده داشته است ؛ اقدام به استفاده و یا وصول چک نماید .

از منظر مقررات قانون تجارت و سایر مقررات مربوطه ، چک یک سند تجاری است . در واقع فلسفه اصلی از وضع مقررات مربوط به چک آن بوده است که اشخاص از چک به عنوان یک وسیله برای پرداخت به جای وجه نقد استفاده نمایند . اما بعدها با تغییرات صورت گرفته نه تنها از چک ، به منظور پرداخت غیر فوی و مدت دار استفاده گردید ؛ بلکه حتی گاهاً از چک برای تضمین و یا رهن نیز استفاده می گردد .

در مواردی که از چک به عنوان رهن و یا تضمین استفاده شود و یا در صورتی که چک به امانت جهت نگهداری سپرده شود ؛ چنانچه کسی که چک به او سپرده شده است ؛ با سوء نیّت به غیر از مواردی که توافق شده ؛ به ضرر مالک از چک استفاده نماید ؛ مرتکب جرم شده است و به مجازات خیانت در امانت محکوم خواهد گردید .

مدارک لازم جهت شکایت خیانت در امانت

با توجه به نحوه ارتکاب جرم خیانت در امانت ، شاکی می توان دلایلی را در راستای اثبات ارتکاب جرم از سوی متهم به پیوست شکوائیه به مرجع کیفری ارائه نمود . اما به طور کلی دلایلی مانند اظهارنامه یا رسید تحویل مال به متهم ، از زمره دلایل پر کاربرد در اثبات جرم خیانت در امانت هستند .

علاوه بر نقش دلایل در اثبات جرم خیانت در امانت ، باید توجه داشت که جهت دارا بودن وصف امین برای متهم ، ضروریست که شاکی یک سری اقدامات را انجام دهد . چنانچه که اقدامات شاکی به تعریف عرف و یا مقررات قانون مدنی در باب عقد ودیعه و یا توافقات قراردادی به منزله سپردن تلقی گردد ؛ اقدامات امین در غالب رفتارهای مندرج در ماده 674 قانون مجازات از جمله ، تصاحب ، تلف و مفقود نمودن خیانت در امانت محسوب می شود .

جهت مصون ماندن نسبت به ادعای افترا از سوی متهم ، ضرورت دارد ؛ قبل از هر اقدامی ، از طریق مشاوره با وکیل کیفری و بیان شرح کاملی از پرونده و کسب اطلاعات لازم ، نسبت به طرح شکایت خیانت در امانت ، اقدام نمایید .

بدون هیچ تردیدی می توان گفت که مراجعه به یک وکیل متخصص کیفری می تواند به شما این اطمینان را بدهد که آیا با توجه به شرایط و توافقات حاصله و با در نظر گرفتن سه فاکتور ، عرف ، قانون و قرارداد آیا متهم ابتداً دارای وصف امین است ؟ چرا که در صورت پاسخ مثبت به این سوال جرم خیانت در امانت محقق می گردد .

جریمه نقدی خیانت در امانت

مطابق با ماده 37 از قانون مجازات اسلامی مصوب 1395 و نیز ماده 219 قانون فوق الذکر  ، امکان تبدیل مجازات حبس به جزای نقدی امکان پذیر است. از جمله مواردی ، که به استناد آن می توان مجازات جرم خیانت در امانت را از مجازات حبس تعزیری به مجازات جزای نقدی تبدیل نمود ؛ عبارت است :

• عدم سابقه محکومیت کیفری قطعی بیش از یک فقره ، به حبس از یک روز تا شش ماه .
• عدم محکومیت کیفری قطعی ، به جزای نقدی بیش از 10 میلیون ریال یا شلاق تعزیری .
• عدم محکومیت کیفری قطعی ، به حبس بیش از شش ماه .
• عدم محکومیت کیفری قطعی به حد ، قصاص یا پرداخت جزای نقدی بیش از 15 میلیون ریال .
• جرم ارتکابی از دسته جرائم علیه امنیّت داخلی یا خارجی کشور نباشد .

البته در مواردی که دادگاه مطابق با قانون کاهش مجازات های حبس ، متهم را به حداقل مجازات یعنی 3 ماه حبس تعزیری محکوم می نماید؛ در این موارد تکلیف دارد بدون توجه به شرایط ذکر شده؛ مجازات حبس در خیانت در امانت را به مجازات جزای نقدی، تبدیل نماید .

مجازات خیانت در امانت در قانون جدید

خیانت در امانت در قانون جدید ، مانند برخی جرایم دیگر ، از نظر تعیین مجازات تغییراتی داشته است . اما از نظر تعریف و نحوه ارتکاب جرم ، همان تعریف موصوف در ماده 674 قانون مجازات اسلامی ( بخش تعزیرات ) حاکم است .

مجازات خیانت در امانت در قانون جدید ، ، در خصوص حبس تعیینی برای متهم ، در قانون مجازات اسلامی ، تغییراتی داشته است . از اینرو بر مبنای قانون جدید ، مجازات خیانت در امانت از 3 ماه تا سه سال حبس تعزیری به 3 ماه تا یک سال و نیم حبس تعزیری تغییر کرده است .

اثبات خیانت در امانت

اثبات خیانت در امانت ، مانند جرائم دیگر ، نیاز به دلیل دارد . چرا که بر اساس قواعد حقوقی ، اصل بر برائت اشخاص است . لذا شاکی می بایست به پیوست شکوائیه ، دلایل ارتکاب جرم از سوی متهم را ارائه نماید . اثبات خیانت در امانت از طریق دلایلی از جمله اقرار متهم ، رسید ، شهود  و یا علم قاضی امکان پذیر است .

اما باید به این نکته توجه گردد که قبل از ارائه شکوائیه به درستی بررسی شود آیا اقدامات متهم از قبیل امتناع از استرداد مال ، بعد از تحقق رابطه حقوقی امانی فی ما بین شاکی و متهم صورت گرفته است یا خیر ؟

فقط در صورت مثبت بودن تحقق رابطه امانی است که برای که مرتکب ، مجازات خیانت در امانت در نظر گرفته می شود . در غیر این صورت فعل ارتکابی ، مشمول تعریف جرم خیانت در امانت نمی گردد .

تاثیر رضایت شاکی در جرم خیانت در امانت

تاثیر رضایت شاکی در جرم خیانت در امانت ، سابقاً فقط در مورد تخفیف مجازات خیانت در امانت کاربرد داشت است . بنابراین در قوانین سابق علی رغم رضایت شاکی ، دادسرا و محاکم کیفری ، تعقیب و رسیدگی به جرم خیانت در امانت را متوقف  نمی کردند .

عدم تاثیر رضایت شاکی در جرم خیانت در امانت به دلیل تاثیر ارتکاب این جرم در ترویج بی اعتمادی در جامعه بوده است . از اینرو به لحاظ تاثیر گذاری ارتکاب جرم در امنیت روانی جامعه ، قانون گذار خیانت در امانت را در زمره جرائم غیر قابل گذشت قرار داد .

اما پس از تصویب قانون کاهش مجازات های تعزیری در سال 1399 و با هدف حبس زدایی و کاهش آثار زیانبار مجازات حبس ، قانون گذار میزان مجازات حبس را در برخی جرائم  از جمله جرم خیانت در امانت تغییر داد . همچنین مطابق قانون مذکور ، جرم خیانت در امانت جزو جرائم قابل گذشت قرار داده شد .

نمونه شکایت خیانت در امانت

شاکی : آقای / خانم …………. کد ملّی ……….. به آدرس ………………………………

مشتکی عنه : آقای / خانم …………. کد ملّی ……….. به آدرس ………………………………

محل و زمان وقوع جرم : خیابان مطهری – مورخ 1403 / 12 / 12

مستندات و دلایل :

1. شهادت شهود
2. رسید عادی
3. اظهارنامه
4. دوربین مداربسته

شرح ما وقع

ریاست محترم دادسرای عمومی و انقلاب ناحیه ……. شهر تهران

با سلام

احتراماً به استحضار مقام محترم می رساند :

الف – مشتکی عنه از باب امانت یک فقره چک به شماره ………… عهده بانک ……. به مبلغ …….. جهت ارائه به طلبکار اینجانب آقای ……. تحویل گرفته است .

ب – متاسفانه مشتکی عنه نه تنها اموری که بابت آن چک موصوف را به صورت امانت دریافت نمودند ؛ انجام نداده است ؛ بلکه با همکاری و تبانی برادر خود آقای ……. نسبت به وصول وجه چک مزبور اقدام نموده است .

ج – مطابق متن اظهارنامه ارسالی به شماره …… در تاریخ …….. استرداد چک تحویلی ، از مشتکی عنه درخواست شده است . اما تاکنون مشتکی عنه اقدامی جهت تحویل چک انجام ندادند .

بنا به مراتب معروضی ، نظر به آن که عمل مشتکی عنه مطابق با قانون مجازات اسلامی ، واجد وصف مجرمانه است ؛ طی شکوائیه تنظیمی از آن مرجع محترم ، مستند به دلایل تقدیمی ، در خواست تعقیب ، رسیدگی و مجازات نامبرده مورد تقاضا است .

نمونه متن شکوائیه خیانت در امانت

ریاست محترم دادسرای عمومی و انقلاب شهر ………….

با سلام

احتراماً محضر آن مقام عالی معروض می دارد :

اینجانب در مورخ …… به دلیل خروج از منزل در ایام تعطیلات نوروزی و بیم سرقت در ایام نوروز ، اقدام به تحویل یک تخته فرش نفیس ، به مشتکی عنه نمودم .

بعد از سپری نمودن تعطیلات ، از مشتکی عنه استرداد فرش امانی را درخواست نمودم . متاسفانه در کمال ناباوری نامبرده منکر دریافت فرش شدند و از استرداد آن امتناع نمودند .

این در حالی است که هنگام تحویل فرش ، افراد دیگری نیز حضور داشتند . همچنین از طریق ارسال پیامک های تلفنی ، مکالماتی با مشتکی عنه در خصوص نحوه نگهداری از فرش داشتم .

علیهذا، با عنایت به آن که رفتار مشتکی عنه در امتناع از استرداد مالی امانی ، مطابق مقررات جزایی ، وصف مجرمانه داشته . از مقام محترم درخواست رسیدگی و تعقیب و محکومیت نامبرده به مجازات خیانت در امانت را دارم .

نمونه لایحه خیانت در امانت

ریاست محترم شعبه …….. بازپرسی دادسرای عمومی و انقلاب ناحیه ….. شهر تهران

با سلام و عرض ادب

احتراماً عطف به پرونده کلاسه …….. شکوائیه تقدیمی از طرف شاکی تحت عناوین مجرمانه خیانت در امانت و تحصیل مال از طریق نامشروع ثبت شده است . در راستای اثبات وقوع جرم از سوی متهم و در مقام دفاع از حقوق موکل آقای ……. نکاتی را به شرح ذیل محضر مقام عالی معروض می دارم :

اوّل- در رابطه با دفاعیات وکیل محترم متهم که بیان نمودند « متهم دارای حق فروش بوده و در نهایت تکلیف داشتند وجه حاصل از فروش را به شاکی تسلیم نمایند و عدم پرداخت وجه فاقد وصف کیفری می باشد » . باید خاطر نشان نمایم ؛

متهم در پرونده مطروحه حق نگه داشتند وجه نزد خود را نداشته است و مکلف بودند وجه پرداختی از سوی مشتری را در صندوق مغازه قرار دهد . با عنایت به مالکیت شاکی نسبت به صندوق و مغازه ، طبق قاعده حقوقی ید ، هر آنچه در صندوق قرار دارد متعلق به شاکی است .

در واقع قرار دادن وجه در صندوق به منزله تحویل وجه فروش به شاکی است . لذا با عنایت به آن که متهم وجه حاصل از فروش را تسلیم شاکی ننموده است هر نوع دخل و تصرفی که از سوی متهم نسبت به اموال شاکی صورت گیرد ؛ دارای وصف کیفری ( موضوع شکایت ) می باشد .

دوّم- متهم در دفاعیات خویش اینگونه اظهار داشتند که برداشت وجه از صندوق تحت عنوان پاداش صورت گرفته است . حال آن که بنا به اظهارات شهود که بیان داشتند « وجه مربوط به پاداش پرداختی از سوی مشتریان به صندوق واریز نمی گردید و هر آنچه در صندوق قرار داشته است مربوط به وجه حاصل از فروش است » .

مشخص است ؛ وجوهی که داخل صندوق قرار دارد متعلق به شاکی است . به نظر متهم نیز آگاه است که اظهاراتش با واقعیت مطابقت ندارد چرا که مطابق تصاویر ضبط شده ؛ متهم در زمان برداشت وجه مکرراً اطراف را بررسی می نماید تا اطمینان حاصل نماید که شاکی و کارگران متوجه برداشت وجه نمی شوند .

لذا به نظر متهم خود نیز آگاه است که حق برداشت از وجوه داخل صندوق را ندارد . در نتیجه برداشت وجه از صندوق با قصد مجرمانه ( سوء نیت ) صورت گرفته است .

سوّم- در رابطه با اثبات عرف و رویه کاری میادین تره بار ، به پیوست استشهادیه ای تقدیم می گردد که مبیّن آن است که کارگران شاغل در غرفه های تره بار بعد از فروش کالاهای موجود در غرفه ، تحت هیچ عنوانی حق برداشت یا هر نوع دخل و تصرفی را نسبت به وجوه داخل صندوق ندارند .

رویه موصوف در استشهادیه ، با منطق و عرف کاری غرفه های تره بار سازگار است ؛ چرا که اگر قرار بر آن باشد که کارگران و یا صندوقداران بعد از فروش مال ، در وجه حاصل از فروش ، دخل و تصرف نمایند ؛ این موضوع منجر به خسارات مالی کارفرما خواهد گردید .

در پایان از ریاست محترم ضمن اعلام مراتب امتنان ، درخواست بذل توجه و امعان نظر در اوراق و محتویات پرونده، استماع دفاعیات ، رسیدگی و صدور حکم شایسته مبنی بر تعیین مجازات خیانت در امانت نامبرده مورد استدعا می باشد .

مرور زمان در جرم خیانت در امانت

با توجه به آنکه مجازات خیانت در امانت در اصلاحیه قانون مجازات اسلامی ، از طریق وضع قانون کاهش مجازات حبس مصوب 1399 جزو جرائم قابل گذشت ، قرار گرفته است . بنابراین مرور زمان در خصوص مجازات جرم خیانت در امانت مطابق قوانین جزایی جدید ، یک سال است .

از اینرو چنانچه شاکی ظرف مدّت یک سال پس از کسب آگاهی نسبت به ارتکاب جرم ، در خصوص شکایت از مجرم ، اقدام قضایی لازم را انجام ندهد؛ مجازات خیانت در امانت، دیگر از طریق مراجع کیفری قابل تعقیب و پیگیری نخواهد بود .